Ubuntu, güvenilirliği ve kararlılığıyla dünyanın en çok tercih edilen Linux dağıtımlarından biridir. Ancak varsayılan ayarlarıyla çalışan bir Ubuntu sunucusu, potansiyelinin tamamını kullanmaz.
Bu yazıda, özellikle web hosting, veritabanı veya oyun sunucusu yönetenler için Ubuntu üzerinde performansı artırmanın 7 etkili yöntemini anlatıyoruz.
1. Gereksiz Servisleri Devre Dışı Bırakın
Yeni kurulan Ubuntu sistemlerinde çoğu zaman ihtiyaç duyulmayan birçok servis varsayılan olarak çalışır.
Bunlar CPU ve RAM kullanımını gereksiz yere artırabilir.
Aktif servisleri listelemek için:
systemctl list-units --type=service --state=running
Gereksiz bir servisi devre dışı bırakmak için:
sudo systemctl disable servis_adi --now
???? İpucu: Özellikle avahi-daemon, cups, snapd gibi servisler sunucu ortamında çoğu zaman gereksizdir.
2. Swap Kullanımını Optimize Edin
Linux çekirdeği, RAM dolmadan bile verileri diske “swap” etmeye başlayabilir. Bu da performansı düşürür.
“Swappiness” değeri 0 ile 100 arasında değişir. Düşük bir değer, RAM dolmadan diske yazmayı engeller.
cat /proc/sys/vm/swappiness sudo sysctl vm.swappiness=10
Kalıcı yapmak için /etc/sysctl.conf dosyasına şu satırı ekleyin:
vm.swappiness=10
3. Güncel Kernel ve Paketleri Kullanın
Performans artışı çoğu zaman yeni çekirdek (kernel) sürümlerinde gelir.
Ayrıca Ubuntu’nun HWE (Hardware Enablement) çekirdeklerini kullanarak daha iyi donanım uyumu ve hız elde edebilirsiniz:
sudo apt update && sudo apt upgrade -y sudo apt install --install-recommends linux-generic-hwe-24.04
???? Not: Kernel güncellemeleri sonrası sistemi yeniden başlatmayı unutmayın.
4. I/O Performansını Artırın
Disk erişimi yoğun işlemler (örneğin MySQL veya web dosyaları) için I/O optimizasyonu kritik öneme sahiptir.
SSD kullanan sistemlerde aşağıdaki ayarlar fark yaratır:
sudo apt install iotop sudo nano /etc/fstab
Buradaki noatime parametresi, her dosya erişiminde diske yazılmasını engelleyerek I/O yükünü azaltır:
UUID=xxxx-xxxx / ext4 defaults,noatime 0 1
5. Nginx veya Apache için Cache Katmanı Ekleyin
Web sunucuları genellikle dinamik içerik sunarken CPU yükünü artırır.
Bu nedenle FastCGI cache, Redis, veya Varnish gibi cache katmanları eklemek performansı katlar.
Örnek: Nginx için basit bir FastCGI cache yapılandırması:
fastcgi_cache_path /etc/nginx/cache levels=1:2 keys_zone=FASTCACHE:10m max_size=1g inactive=60m; fastcgi_cache_key "$scheme$request_method$host$request_uri"; fastcgi_cache_use_stale error timeout updating;
6. Otomatik Temizlik ve Güncellemeler
Zamanla sistemde gereksiz log, cache ve eski paketler birikir.
Haftalık bir cron görevi ile bunları temizlemek iyi bir fikirdir:
sudo apt autoremove -y sudo apt autoclean -y sudo journalctl --vacuum-time=7d
Ek olarak, unattended-upgrades paketini kurarak güvenlik güncellemelerini otomatik hale getirebilirsiniz:
sudo apt install unattended-upgrades
7. İzleme Araçlarıyla Gerçek Zamanlı Kontrol Sağlayın
Performansı artırmanın en etkili yolu, sistem davranışını anlamaktır.
Aşağıdaki araçlar, kaynak tüketimini izleyip olası darboğazları tespit etmenizi sağlar:
-
htop→ CPU/RAM izleme -
iotop→ Disk I/O izleme -
iftop→ Ağ trafiği izleme -
glances→ Tüm sistem metrikleri tek ekranda
Kurulum:
sudo apt install htop iotop iftop glances -y
Sonuç
Ubuntu, doğru yapılandırıldığında son derece güçlü ve verimli bir sunucu işletim sistemidir.
Gereksiz servislerin kaldırılması, kernel optimizasyonları, cache katmanları ve düzenli temizlik işlemleriyle performansı %30’a kadar artırmak mümkündür.
Bu adımlar sadece hosting altyapıları için değil, oyun sunucuları, API sistemleri veya kurumsal web uygulamaları için de geçerlidir.
Kısacası: Ubuntu’nuzu optimize edin, kaynaklarınızı boşa harcamayın.
